” خنده بر هردردی دوا ست …”- عبدالرحمن عزیزی
خانه » نمایش و تئاتر »
چند روزی است به همت استاد گرانمایه تئاتر وسینما شهرمان بوکان جناب استاد مظهر(بهروز ) اسراری حال وهوای تئاتری پیدا کردیم و بعد از مدت های مدید وطولانی از ما خواست از خواندن ونوشتن دست برداریم و کاری عملی پیش بگیریم .
از پیش با شیوه کار استاد اشنای داشتم . تئوری . تجزیه وتحلیل، مشاوره ومشورت، مطالعه، رها کردن متن و حرکت، تکنیک و اجرا وحرفه ای شدن .
مظهر اسراری شیوه واستیل کاری خود را دارد. همه چیز در ان واحد درهم می شکند وباید بدون فاصله این شکستگی باشیوه نو بنا شود . محکم تر و جسورانه تر . متن را برای ایجاد حرکت و حرکت را برای دفاع از متن می خواهد .
بعد از ساعت ها بحث وبررسی قانع شدیم که ” خنده بر هردردی دوا است “ . پس با تکنیک های خنده و طنز، نمایشی در خور توجه وماندگار خلق کنیم و نتیجه این شد که : در حضور باد نوشته بهرام بیضایی :
نشست های گروه تئاتر کوچک بوکان، نشست های تخصصی شد که در پارک ساحلی و در فضای طبیعت برگزار می شد.
در این نشست ها مظهر اسراری واسماعیل احمدیان ومن به طور بسیار مبسوط در خصوص اهمیت خنده وطنز در نمایش صحبت کردیم .
نمایشنامه “””در حضور باد” اقای بهرام بیضایی را در سال های ۱۳۷۱ در چند نوبت اجرای عمومی وجشنواره اجرا کرده بودیم . این بار متن کامل ان را در چند نوبت رو خوانی کردیم .
“بهروز اسراری “ در خصوص تکنیک های نمایشی ونشانه شناسی نمایشی در نمایشنامه های بهرام بیضایی وبه وِیژه تکنیک های طنز و کمدی و خنده . موقعیت های آدم های نمایش ، شخیصت پردازی ، زیبایی شناسی صحنه و این اثر نمایشی به ایراد سخن پرداختند .
این کا رگردان معتقد بود گروه تئاتر کوچک در بعد اجرای اثار طنز وایجاد خنده با دیگر گروه های و همکاران متمایز بوده وهست .
اسراری می گوید :
برای اجرای نمایشی “طنز وکمدی ” بازیگر محرک و تولید کننده اصلی اجرا ی نمایش است . بازیگر ان طنز ، شخصیتی پویا ، خلاق، واندیشمندهستند اما در نمایش های دیگر بیشتر درنهاد خود فرو رفته ومجری هستند . در اثار طنز وخند ه وخصوصا این اثر نمایشی ،کارگردان فراموش می شود و همه چیز گروهی وتابع کنش وواکنش های جمعی و صحنه و تماشاگران می شوند .
بازیگران طنز دارای طبع و روحی لطیف وشاعرانه اما جسور وبی پروا هستند. بازی در اثار طنز وخنده پر از بیان احساسات از ترس و استرس واضطراب، عشق وخیانت، زندگی ومرگ، خواب وبیداری ، و شادی های کودکانه است . وباعث نو اوری و تازه گی و تعجب و خیره مانده از اعمال و عکس العمل های تازه تر باشیم .
وبه همین دلیل است که اسراری تأکید دارد باید به منابع ومراجع دسترسی پیدا کرد و کوچک ترین وجزی ترین نکته ونقطه تجزیه وتحلیل شود. ودر همه جای متن و حواشی آن سرک کشید و تحقیق وپژوهش وتفحص نمود . اهداف نویسنده را کشف کرد و در انتقال صحیح ودرست آن به تماشاگران کوشش شود تا خنده آن ها از ته دل باشد نه از روی اجبار وحماقت بازیگران .
موفقیت بازیگر طنز وخنده در این است که مهم ترین اصل وهدف اومشخص باشد . به تعهدات اخلاقی وانسانی خود به مخاطبین پای بند باشد . با خود وافکارش رو راست و صادق بماند . تا مشخص شود چگونه می اندیشد وچه موضعی در اثر نمایشی یافته است ودارد . در مرحله بعدی ایجاد ارتباط درست بین هنرمند و دیدگاههای کاراکترهای نمایش است که در ارائه نگرش اثر ومعنای واقعی ان نقش بسز وبسیار بااهمیتی دارد وبدون ان نمایش یا ناقص و یا بی معنی خواهد بود.
همزمان با شروع کار نمایش طنز وخنده ، دراماتورژ طرح اولیه صحنه را تشریح وجزئیات آن را مرحله به مرحله تکمیل می کند وبه تأئید نهایی می رساند .و بهبودی اصلی نمایش وشکل گیری اصلی توسط طراح صحنه انجام می شود. وتمرینات اصلی بعد از این مراحل است که به اوج خود می رسد .
دیالوگ ها جان پیدا می کنند . واژه ها واوا ها در پناه یکدیگر امنیت می یابند . وشخصیت ها به حد اعلای آفرینش می رسند . آن وقت است که همه همراه هم می شوند.
اجرای نمایش طنز وخنده تابع شرایط سیاسی ، اجتماعی، وفرهنگی محل اجرا است . که بنا به سرشت آن دارای افت وخیز های فراوان و نوسانات بسیار است وگاهی همین عوامل است که باعث عدم اجرا یا موفقیت نمایش کمدی می شوند و هنرمندان کمتری نیز در این مقوله به فعالیت می پردازند.
در یک نگاه بسیار اجمالی وخلاصه شده به تاریخ نمایش کردستان خواهیم دید که بسیار مدت مدیدی است که تئاتر طنز وخنده باب ورواج دلشته وهمه ی آن ها در یک نکته نیز اشتراک وجه دارند . انتقاد و زهر خند و پشت پا زدن به اوضاع سیاسی واجتماعی وفرهنگی و طبیعت با ایجاد تفنن و خنده های واقعی و تفکر آمیز است.
بهرام بیضایی در ابتدا نمایشنامه ” در حضورباد” نگاشته است که “مضحکه بی معنی ” است . بهرام بیضایی در کتاب نمایش در ایران در دهه پنجاه سخنی در این باره دارد. “در سرزمینی که لحظه های شاد زندگی، اکثریتش انگشت شمار است، نمایش مضحک هم اگر هست، عقده دار است”،
این سخن هنوز هم در این عصر نیز مصداق دارد و در ست از آب در امده است . شرایط انسانی در جهان وطبیعت پیرامونش بر وفق مراد او نیست وهنرمندان ونویسندگان نتوانسته اند به خوبی کمدی را جدی بگیرند و به آن توجه بیشتری نشان دهند.
نمایش طنز وخنده در کردستان ریشه در تقلید ، عروسک گردانی ، مراسمات سنتی و اعیاد ی و ادبیات شفاهی و بیت و حیران و لاوک ولطیفه های محلی وپند پیشنیان دارد که متأسفانه در دهه ی اخیر مورد هجوم و بی توجهی بسیاری قرار گرفت و اجرای تئاتر به سبک غربی وترجمه نمایشنامه های خارجی ناشی از تغییرات سیاسی اجتماعی واقلیمی بوده است.
امید است گروه تئاتر کوچک بتواند با اجرای بسیار خوب کمکی در روند تئاتر طنز وخنده داشته باشد واثری به یادگار وماندنی در تاریخ تئاتر منطقه خلق کند .
انشاالله …