کور سه یاد یا همان پسر صیاد یکی از داستانهای اسطوره ای مردم کرمانشاه است که از آن به عنوان داستانی مبنی بر آغاز بهار کردی یاد می شود.

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی هنری خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه کرمانشاه، اسطوره شناسی، دانشی است که به بررسی روابط میان افسانه ها و جایگاه آنها در دنیای امروزی می پردازد و  اساطیر روایاتی است که از طبیعت ذهن انسان ریشه می گیرد اما باید اذعان کرد که اسطوره ها در طول تاریخ تاکنون، هم آوای همیشگی زاگرس نشینان بوده و هستند.

همواره از اسطوره ها به عنوان عمیق ترین، وسیع ترین، گسترده ترین و بنیادی ترین بن مایه های روایی یاد می شود که در محدوده زمان و مکان خاصی قرار نمی گیرند و به گمان مردم شناسان خاطرات ازلی انسانی و روایت هایی هستند که انسان برای پاسخ به سئوالات اساسی خود مثل چیستی خود و هستی و جایگاه انسان در هستی، ساخته اند.

بزرگان مردم شناس بر این عقیده اند که اگر در میان زاگرس نشینان اسطوره ها بیشتر به چشم می خورند به این دلیل است که زاگرس بازمانده آخرین حکومت مستقل و یا امپراطوری کهن ایرانی و آخرین بندرگاه تمدن ایران پیش از اسلام است و دلیل ماندگاری اسطوره ها در پهنه زاگرس این است که اغلب تمدن های کهن پیش از آریاییان نیز در پهنه زاگرس قرار داشته اند.

...... اما یکی از داستانهای اسطوره ای مردمان کردزبان زاگرس نشین، داستان کور سه یاد یا همان پسر صیاد است که از آمدن بهار می گوید.

برای آشنایی بیشتر با این داستان اسطوره ای به سراغ اردشیر کشاورز، محقق و نویسنده کرمانشاهی رفته ایم تا در گفت و گویی با او، با این داستان اسطوره ای آشنا شویم.

کشاورز گفت: در این داستان کردی چنین آمده است که خانواده یک صیاد که از سرمای سخت زمستان به تنگ آمده اند و صیدی برای آنها جهت گذراندن زندگی شان وجود ندارد، در روز هفدهم بهمن ماه، پسر خانواده برای مبارزه با سرمای دندان شکن زمستان بار سفر را بسته و عازم کوه می شود اما به علت سرمای شدید آن شب به خانه باز می گردد اما بازهم با شنیدن سخنان پدرش در مورد شجاعت او، به کوه باز می گردد.

این محقق کرمانشاهی داستان پسر صیاد را چنین ادامه می دهد: پسر صیاد در بازگشت مجددش به کوه، برای جلوگیری از یخ زدگی از سرمای شدید، سنگی را به دوش می کشد و تا صبح روز بعدش در کوهستان به مبارزه خود با سرما ادامه می دهد و یک لحظه هم از پای نمی ایستد.

کشاورز می گوید: سرانجام پسر صیاد که بسیار ناتوان و مریض گشته به خانه باز می گردد و بعد از دو روز یعنی در روز 21 بهمن ماه در خانه به علت بیماری می میرد.

او چنین داستان پسر صیاد را ادامه می دهد که او را سه خواهر به نامهای «گور بهرام»، «بزنه کول» و «خاتون زمهریر» بوده است که هر کدام از این سه خواهر به مدت سه روز برای او به عزاداری می پردازند. در روز 30 بهمن که 9 روز از عزاداری سه خواهر برای مرگ برادرشان می گذرد، آنها به عزاداریشان پایان می دهند.

این محقق کرمانشاهی می گوید: در این روز بادگرمی از اعماق زمین متساعد می شود که به آن کله باد می گویند که در اشعار شاعران به نام کرد از جمله ملا منوچهر کولیوند از کله باد به وضوح یاد شده است. « کله باد هانای باد بهاران **** ولیعهد وشت، وکیل واران »

کشاورز، پایان بهمن برابر با پایان چله ی زمستان یعنی اول اسفند را مصادف با اول بهار کردی می داند.

او در خصوص اینکه زمان دقیق آغاز بهار کردی کی است؟ می گوید: با توجه به شرایط آب و هوایی و اقلیمی و جغرافیایی، این زمان از اول بهمن تا اول اسفند متغییر است.

همچنین اردشیر موسوی، یکی دیگر از پژوهشگران ادبیات محلی و فولکلور است که در گفت و گویی با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه کرمانشاه، در این خصوص می گوید: توجه به ادبیات محلی و داستانهای عامیانه مردمی از جمله موارد بسیار مهمی است که شاید تا حدودی در این زمانه به فراموشی سپرده شده باشد.

او ادامه داد: اما در دنیای کنونی گرچه ذهن آگاه بشر با تکنولوژی آغشته شده ولی تکنولوژی به تنهایی نمی تواند پاسخگوی نیازهای دوگانه وجود انسان باشد و تنها می توان جوابگوی بخش اول آن باشد که مربوط به آگاهی است اما برآوردن بخش دوم نیازهای انسان که بنیادی تر است و در واقع راه برنده آگاهی است و سامان دهی پدیده ای به نام انسان را به عهده دارد از عهده تکنولوژی و علوم تجربی خارج است.

موسوی معتقد است: شناخت این اسطوره ها در زندگی ما حیاتی است و بشر متمدن و حتی پست مدرن قرن 21 نیز به باورهای کهن خود نیاز دارد و هنوز هم اسطوره ها به طور ناخود آگاه در زندگی او حضور دارند.

این محقق کرمانشاهی به داستان پسر صیاد به عنوان یکی از هزاران قصه عامیانه و مردمی اشاره می کند و می گوید: قصه های مردمی بخش مهمی از فولکلور یا فرهنگ عامیانه هستند که بررسی آن ها از ابعاد گوناگون یک کار فرهنگی زیربنایی محسوب می شود.

او همچنین در خصوص آغاز بهار کردی می گوید: آغاز بهار کردی همراه با داستانها و قصه های بسیاری همراه است که اصلی ترین داستانهای آن را داستان پسر صیاد و همچنین داستان کله باد تشکیل می دهد.

گفتنی است؛ بیان داستان های اسطوره ای و افسانه ای شاید تلنگری باشد بر دنیای پر از استرس و پرهیاهوی امروز ... شاید!

گزارش از هادی نوروزی